Khám Phá Bí Ẩn: Căn Bệnh Đã Cướp Đi Sự Sống Của Hàng Trăm Triệu Người – Làm Thế Nào Nhân Loại Đã Thành Công Trong Việc Tiêu Diệt Chỉ Sau Vài Thập Kỷ?

Ngày 8 tháng 5 năm 1980, lịch sử y tế thế giới đã ghi dấu ấn không thể quên khi Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) tuyên bố chiến thắng vĩ đại: bệnh đậu mùa – một trong những căn bệnh nguy hiểm nhất trong lịch sử nhân loại – đã chính thức được xóa sổ hoàn toàn. Đây không chỉ là một chiến công của khoa học và y tế, mà còn là niềm hy vọng mới cho hàng triệu người trên khắp hành tinh. Hãy cùng khám phá hành trình kỳ diệu này!

Một tuyên bố làm thay đổi lịch sử y học thế giới

Vào ngày 8/5/1980, tại phiên họp lần thứ 33 của Đại hội đồng Y tế Thế giới (World Health Assembly) diễn ra tại Geneva, WHO đã công bố một tuyên bố mang ý nghĩa lịch sử lớn: “Thế giới đã không còn ca bệnh đậu mùa tự nhiên nào. Căn bệnh này đã bị loại trừ hoàn toàn khỏi hành tinh.”

Tuyên bố này không chỉ khép lại một chương đen tối trong lịch sử loài người mà còn mở ra một kỷ nguyên mới cho các chiến dịch tiêm chủng phòng bệnh.

Đậu mùa – “tử thần” gieo rắc kinh hoàng suốt hàng ngàn năm

Bệnh đậu mùa, do virus variola gây ra, là một trong những căn bệnh truyền nhiễm chết người nhất trong lịch sử nhân loại. Trong thế kỷ 20, bệnh này đã khiến từ 300 đến 500 triệu người thiệt mạng.

Bệnh đã được ghi nhận từ thời cổ đại, với dấu vết xuất hiện trên các xác ướp Ai Cập có niên đại hơn 3.000 năm. Nó gây ra nhiều triệu chứng kinh khủng như sốt cao, phát ban toàn thân, và để lại sẹo vĩnh viễn trên da.

Hành trình vì đại cục của y học hiện đại

Dù đã có những nỗ lực phòng ngừa từ thế kỷ 18 với phương pháp “chủng đậu” (variolation), đến cuối thế kỷ 18, bác sĩ Edward Jenner đã phát triển vắc-xin đậu mùa bằng cách sử dụng virus đậu bò (cowpox) để tạo miễn dịch cho con người. Tuy nhiên, phải đến năm 1967, WHO mới chính thức khởi động Chiến dịch Xóa sổ đậu mùa toàn cầu, nhằm tiêm phòng cho toàn bộ dân số thế giới.

Chiến dịch này huy động hàng ngàn chuyên gia y tế từ khắp nơi, bất chấp những khác biệt về chính trị, ngôn ngữ hay văn hóa.

Thành quả chứ không thuộc về một quốc gia hay cá nhân

Khi WHO chính thức công bố bệnh đậu mùa đã được xóa sổ vào năm 1980, nhân loại đã đạt được một cột mốc vĩ đại. Tổng giám đốc WHO khi đó, Tiến sĩ Halfdan Mahler, đã nói: “Thành tựu này không thuộc về một quốc gia hay một cá nhân mà là chiến thắng chung của cả nhân loại.”

Những bài học còn nguyên giá trị sau 45 năm

Dù đã 45 năm trôi qua, chiến thắng trước đậu mùa vẫn là nguồn cảm hứng lớn đối với y tế toàn cầu. Đặc biệt trong bối cảnh đại dịch COVID-19 bùng phát từ năm 2020, nhiều chuyên gia đã nhắc lại mô hình chống đậu mùa như một tấm gương về sự quyết tâm, hợp tác quốc tế và ứng dụng khoa học để kiểm soát dịch bệnh.

Chiến dịch xóa sổ đậu mùa cho thấy rằng không có mục tiêu nào là bất khả thi nếu các quốc gia, dù giàu hay nghèo, cùng nhau hợp tác vượt qua thách thức chung.

Đồng thời, nó còn đặt ra một câu hỏi lớn: Liệu nhân loại có thể tiếp tục xóa sổ những căn bệnh truyền nhiễm khác như sốt rét, bại liệt hay thậm chí là HIV/AIDS? Câu trả lời có thể là “có”, nếu tinh thần đoàn kết và khoa học được đặt lên hàng đầu như trong cuộc chiến với đậu mùa.

Hiện nay, virus đậu mùa chỉ còn tồn tại trong hai kho lưu trữ chính thức tại phòng thí nghiệm cấp cao của Mỹ và Nga. Việc có nên tiêu hủy hoàn toàn virus này hay giữ lại cho nghiên cứu vẫn đang gây tranh cãi trong cộng đồng khoa học.

Tuy nhiên, sự tồn tại của virus – dù chỉ trong phòng thí nghiệm – vẫn là một lời nhắc nhở về những hiểm họa mà nhân loại từng đối mặt, và những điều mà chúng ta phải không ngừng nỗ lực để bảo vệ sức khỏe cộng đồng.