Chuyện đời cảm động: Cô bé 17 tuổi chiến đấu với bệnh suy thận giai đoạn cuối và hành trình lọc máu ba lần mỗi tuần

Lê Quang Đạt, chàng trai 17 tuổi tràn đầy sức sống, bỗng dưng phải đối mặt với một thực tế khắc nghiệt: sau những tháng ngày mệt mỏi không rõ lý do, anh phát hiện ra rằng thận của mình đã teo nhỏ. Giờ đây, Đạt phải trải qua những buổi lọc máu định kỳ và chờ đợi một phép màu – một ca ghép thận – để có thể tiếp tục sống và theo đuổi những ước mơ của mình. Hành trình của Đạt không chỉ là cuộc chiến với bệnh tật, mà còn là một bài học về nghị lực và hy vọng.

Vào đầu tháng 6, tại Đơn nguyên Thận nhân tạo, Bệnh viện Đa khoa Hồng Ngọc, Lê Quang Đạt (17 tuổi, Hà Nội) đang nằm bên chiếc máy lọc máu, với khuôn mặt xanh xao, ánh mắt mệt mỏi dù chỉ mới học lớp 10.

Đạt là một trong những bệnh nhân trẻ nhất tại đây, được chẩn đoán mắc bệnh thận mãn giai đoạn cuối. Cậu phải lọc máu chu kỳ ba lần một tuần để duy trì sự sống.

Đạt có sở thích các loại nước ngọt có gas, mỗi ngày đều uống ít nhất một lon, nhiều hôm thay cả nước lọc bằng nước ngọt. Thói quen này kéo dài trong nhiều năm mà không ai trong gia đình nhận thức được mối nguy hiểm.

Đạt không có tiền sử bệnh thận trước đó. Cậu thường xuyên than mệt và xanh xao kéo dài. Tưởng con bị thiếu máu do học hành căng thẳng, nên cha mẹ đưa Đạt đi khám tổng quát.

Kết quả làm cả nhà choáng váng, chức năng hai quả thận của cậu gần như hoàn toàn mất. Hình ảnh siêu âm cho thấy thận teo nhỏ, dấu hiệu của suy thận mãn giai đoạn cuối.

Đạt nằm l languishing bên chiếc máy lọc máu, khuôn mặt xanh xao, ánh mắt mệt mỏi. (Ảnh: Phương Lê)

“Khi đến viện, Đạt tỉnh táo nhưng các chỉ số cho thấy thận đã hỏng. Đây là tổn thương mãn tính, không thể phục hồi”, TS.BS Nguyễn Thị Thu Hải, Trưởng Đơn nguyên Thận nhân tạo, Bệnh viện Đa khoa Hồng Ngọc cho biết.

Theo bác sĩ, yếu tố nguy cơ được xác định là thói quen uống nước ngọt mỗi ngày – hành động nghe qua tưởng đơn giản nhưng lại góp phần âm thầm ảnh hưởng đến chức năng thận.

“Các loại đồ uống nhiều đường và hóa chất có thể gây hại cho mạch máu nuôi thận, làm tăng nguy cơ viêm cầu thận mãn. Ngoài ra, đường làm tăng nguy cơ béo phì, đề kháng insulin, ảnh hưởng gián tiếp đến chức năng thận”, bác sĩ Hải phân tích.

Đáng lo ngại, ở giai đoạn đầu và cả khi bệnh tiến triển nặng, người mắc bệnh thận mãn vẫn có thể tiêu tiểu bình thường, không phù, không đau. Triệu chứng phổ biến chỉ là mệt mỏi, da xanh xao, khó tập trung, dễ bị nhầm với thiếu máu hay stress.

Trong trường hợp của Đạt, do cả hai thận đã teo nhỏ, không còn khả năng phục hồi, nên phương án duy nhất hiện tại là lọc máu chu kỳ ba lần mỗi tuần, mỗi lần 4 tiếng, để loại bỏ độc chất ra khỏi cơ thể thay cho chức năng của thận, song đây chỉ là giải pháp tạm thời.

“Người bệnh còn quá trẻ, tiên lượng lâu dài buộc phải tính đến việc ghép thận. Lọc máu chỉ giúp duy trì sự sống chứ không thể cải thiện chất lượng cuộc sống về lâu dài”, bác sĩ Hải nói.

Việc ghép thận đòi hỏi nguồn hiến phù hợp, chi phí cao và bệnh nhân phải dùng thuốc ức chế miễn dịch suốt đời.

Câu chuyện của Đạt khiến nhiều bác sĩ thêm trăn trở. Bởi thực tế, suy thận mãn đang gia tăng nhanh ở người trẻ, trong đó không ít trường hợp xuất phát từ lối sống kém lành mạnh: uống nước ngọt, ăn mặn, ít vận động, dùng thuốc không kê đơn kéo dài.

Người bệnh chạy thận chu kỳ tại bệnh viện. (Ảnh: Phương Lê)

Tại sao người trẻ ngày càng dễ mắc bệnh?

Suy thận giai đoạn cuối là bệnh án nghiêm trọng không chỉ về sức khỏe mà còn về tinh thần và tài chính, đặc biệt với người trẻ – lực lượng lao động chính của xã hội. Khi mất đi chức năng thận, họ không chỉ mất khả năng làm việc, mất thu nhập, mà còn trở thành gánh nặng cho gia đình và hệ thống y tế.

Theo Tổ chức Y tế Thế giới, tỷ lệ người trẻ suy thận mãn gia tăng nhanh chóng, phản ánh một thực trạng đáng lo ngại. Tổ chức Y tế Thế giới dự báo đến năm 2040, bệnh thận mãn tính sẽ trở thành nguyên nhân tử vong đứng thứ 5 toàn cầu.

Không ồn ào như các bệnh truyền nhiễm hay ung thư, thận mãn tính lặng lẽ hủy hoại sức khỏe người bệnh. Ước tính tại Việt Nam có khoảng 8,7 triệu người trưởng thành mắc bệnh, chiếm gần 13% dân số. Tuy nhiên, hơn 90% trong số này không biết mình đang mang bệnh, dẫn đến chẩn đoán muộn và điều trị kém hiệu quả.

Giới chuyên gia chỉ ra nhiều yếu tố lối sống khiến giới trẻ dễ rơi vào nguy cơ suy thận:

Ăn mặn, dùng thực phẩm chế biến sẵn: Đồ ăn nhanh, thực phẩm đóng gói thường chứa nhiều muối và phụ gia bảo quản. Nếu tiêu thụ thường xuyên, muối sẽ làm tăng áp lực lọc của thận, gây tổn thương mô thận.

Lạm dụng chất phụ gia thực phẩm: Các chất tạo màu, tạo mùi, bảo quản trong thực phẩm công nghiệp khi vào cơ thể phải qua chuyển hóa ở gan và thận. Lạm dụng trong thời gian dài dễ khiến thận quá tải và suy giảm chức năng.

Lối sống ít vận động: Ngồi nhiều, ít hoạt động thể chất sẽ làm tăng nguy cơ rối loạn chuyển hóa, béo phì, tăng huyết áp, tiểu đường – những yếu tố nguy cơ hàng đầu dẫn tới suy thận.

Tự ý dùng thuốc: Nhiều người trẻ có thói quen dùng thuốc không kê đơn hoặc theo lời truyền miệng, đặc biệt là thuốc giảm đau. Việc sử dụng không kiểm soát có thể gây độc cho thận và thúc đẩy quá trình suy thận mãn tính.

Bên cạnh đó, tâm lý chủ quan, dễ bỏ qua các triệu chứng mờ nhạt như mệt mỏi, phù nhạt, tiểu tiện thay đổi, khiến người trẻ thường bỏ lỡ “thời điểm vàng” để chẩn đoán và điều trị sớm.

Cách phát hiện và phòng ngừa

Theo Tổ chức Y tế thế giới, sáng lạc định kỳ là biện pháp then chốt giúp phát hiện sớm bệnh thận mãn. Những người có nguy cơ cao như mắc tiểu đường, tăng huyết áp, béo phì, bệnh tim mạch, tự miễn nên xét nghiệm máu, nước tiểu, đo huyết áp và siêu âm thận định kỳ.

Về lâu dài, việc giảm gánh nặng suy thận phụ thuộc vào thay đổi hành vi sống lành mạnh: ăn nhạt, hạn chế thực phẩm chế biến sẵn, uống đủ nước, không hút thuốc, hạn chế rượu bia, tập thể dục thường xuyên và không tự ý dùng thuốc.

Suy thận mãn tính không loại trừ ai nhưng hoàn toàn có thể phòng tránh nếu nhận diện sớm và thay đổi kịp thời. Với người trẻ, đó không chỉ là trách nhiệm với bản thân, mà còn là cách bảo vệ tương lai của chính gia đình và xã hội.

Đáng nói, nhiều người trẻ chủ quan, cho rằng bệnh thận là của người già, hoặc khi thấy triệu chứng tiểu tiện bất thường thì nghĩ thận vẫn ổn. Thực tế, khi chức năng thận suy giảm dưới 10%, bệnh nhân vẫn có thể tiêu được, khiến họ dễ bỏ lỡ thời điểm vàng để can thiệp.