‘Sát Thủ Thầm Lặng’: Nguyên Nhân Đứng Sau 80% Ca Tử Vong Tại Việt Nam

Mỗi năm, hàng trăm nghìn người Việt Nam phải nói lời tạm biệt vì những căn bệnh ‘không truyền nhiễm’ – những kẻ thầm lặng mà nhiều người vẫn không để ý. Hãy cùng khám phá nguyên nhân, hậu quả và cách phòng tránh để bảo vệ sức khỏe của chính mình và những người thân yêu!

Việt Nam có dân số trẻ, trung bình là 32,9 tuổi, tạo ra tiềm năng lớn cho phát triển kinh tế – xã hội. Tuy nhiên, sự gia tăng bệnh tật, đặc biệt là các bệnh không lây nhiễm (BKLA) đang là thách thức lớn cho sự phát triển này.

Hiện nay, cứ 10 người Việt thì có 7 người mắc các BKLA như bệnh tim mạch, ung thư, đái tháo đường hay bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD). Những bệnh này đang trở thành “cơn sóng ngầm” trong cộng đồng, theo thông tin từ hội thảo khoa học “Cập nhật những bước tiến mới trong chẩn đoán và điều trị bệnh không lây nhiễm” diễn ra tại Hà Nội.

PGS.TS Nguyễn Thị Xuyên, Chủ tịch Tổng hội Y học Việt Nam, cảnh báo rằng gánh nặng bệnh tật từ các bệnh không lây nhiễm đang gia tăng, gây ra những hậu quả nghiêm trọng về tử vong và tàn phế.

Thống kê từ Bộ Y tế cho thấy, BKLA là nguyên nhân của khoảng 80% ca tử vong, chiếm 74% gánh nặng bệnh tật và gây ra hơn 70% chi phí điều trị trong hệ thống y tế. Tỷ lệ tử vong do bệnh mạch vành và ung thư tiếp tục gia tăng.

Gánh nặng lan rộng

GS.TS Nguyễn Việt Tiến, nguyên Thứ trưởng Bộ Y tế, cho biết nhóm BKLA như “cơn sóng ngầm”, không gây ra dịch lớn nhưng đang âm thầm gia tăng trong mọi lứa tuổi. Các bệnh như tim mạch, ung thư, đái tháo đường… có điểm chung là tiến triển âm thầm và để lại hậu quả nghiêm trọng.

Hiện nay, 25% người trưởng thành Việt Nam bị tăng huyết áp, làm tăng nguy cơ đột quỵ và suy tim, dẫn đến khoảng 200.000 ca tử vong mỗi năm. Với ung thư, hàng năm có gần 183.000 ca mắc mới, trong đó hơn 122.000 ca tử vong.

Các bệnh này không phân biệt đối tượng, từ trẻ em đến người cao tuổi. Thói quen ăn uống thiếu lành mạnh, hút thuốc, uống rượu bia và ít vận động là những yếu tố nguy cơ góp phần vào sự gia tăng nhóm bệnh này.

Chẩn đoán sớm cần được chú trọng

Nhiều bệnh nhân chỉ được phát hiện khi bệnh đã ở giai đoạn muộn. 65% bệnh nhân ung thư được phát hiện ở giai đoạn III-IV, gần như không còn cơ hội chữa khỏi.

Chẩn đoán sớm không chỉ kéo dài sự sống mà còn cho phép can thiệp kịp thời bằng cách điều chỉnh lối sống, chế độ dinh dưỡng, tập luyện và điều trị sớm.

Tuy nhiên, GS.TS Nguyễn Văn Kính, Phó Chủ tịch Tổng hội Y học Việt Nam, nhấn mạnh rằng cần phải chuyển đổi sang cách tiếp cận “y học cá thể hóa” – điều trị theo đặc điểm di truyền, môi trường sống và phản ứng thuốc của từng người.

Giải pháp từ y học hiện đại

Theo Chiến lược quốc gia phòng chống bệnh không lây nhiễm 2015-2025, mục tiêu trọng tâm là phòng bệnh hơn chữa bệnh, tăng cường chăm sóc sức khỏe ban đầu và phát hiện sớm.

Các xét nghiệm y khoa có giá trị cao – công cụ quan trọng trong chẩn đoán sớm, được xem là “chìa khóa” trong việc chuyển đổi mô hình chăm sóc sức khỏe.

GS.TS Nguyễn Văn Kính khẳng định: “Xét nghiệm y khoa hiện đại giúp bác sĩ xây dựng phác đồ điều trị phù hợp nhất với từng bệnh nhân, thay vì dùng một phương pháp cho tất cả. Đây là cách hiệu quả để tối ưu hóa kết quả, tiết kiệm chi phí và giảm tác dụng phụ.”

Ông Ricky He – Tổng Giám đốc Roche Việt Nam cho rằng: “Chẩn đoán chính là kim chỉ nam cho mọi quyết định điều trị. Nó giúp mở ra cánh cửa y học chính xác và chăm sóc sức khỏe chủ động, nơi người bệnh được điều trị tốt hơn, sống khỏe hơn.”

Trong bối cảnh “dịch bệnh âm thầm” đang hoành hành, việc thay đổi nhận thức từ “đối phó bệnh đến mời chữa” sang “phòng bệnh và tầm soát chủ động” cần được đẩy mạnh từ cộng đồng tới hệ thống y tế. Bệnh không lây nhiễm tuy âm thầm nhưng lại sát thương lớn – điều đó đòi hỏi từng người dân phải là bác sĩ của chính mình, bắt đầu từ việc thay đổi thói quen sống khỏe mỗi ngày.